Er zijn dagen waarop alles te veel lijkt. De geluiden van buiten dringen zich op, gesprekken voelen als een warboel van stemmen, en zelfs de kleinste taken kunnen overweldigend aanvoelen. Mijn hoofd vult zich met gedachten die alle kanten op schieten, en ik merk hoe mijn ademhaling onbewust versnelt. Op zulke momenten weet ik: het is tijd om te ontprikkelen.
Maar wat betekent ontprikkelen eigenlijk? En waarom is het zo belangrijk?
De Wereld Voelt Soms als Te Veel
Voor iemand met autisme is de wereld vaak intens. Geluiden, geuren, sociale interacties – alles komt ongefilterd binnen. Waar anderen moeiteloos schakelen tussen indrukken, kan een dag vol prikkels voor mij uitputtend zijn. Het is niet alleen het lawaai van een drukke winkelstraat of de felle lichten van een supermarkt; het zit ook in kleine dingen. Een onverwachte verandering in mijn planning, een gesprek waarin te veel informatie tegelijk op me afkomt, of zelfs de kleding die nét niet lekker zit.
Iedere dag moeten onze hersenen een enorme hoeveelheid prikkels verwerken. Voor veel mensen gebeurt dit grotendeels automatisch, maar als je gevoelig bent voor prikkels, kan dat energie slurpen. Het gevolg? Overprikkeling, vermoeidheid en soms zelfs het gevoel dat je je eigen gedachten niet meer kunt ordenen.
Signalen van Overprikkeling
Voor ik wist hoe ik goed kon ontprikkelen, ging ik vaak te lang door. Ik negeerde de signalen van mijn lichaam, tot het moment dat alles te veel werd en ik helemaal niets meer kon. Inmiddels herken ik mijn grenzen beter. De signalen van overprikkeling kunnen per persoon verschillen, maar dit zijn de mijne:
Mijn hoofd voelt vol, alsof er geen enkele gedachte meer bij past.
Geluiden die ik normaal kan negeren, zoals het tikken van een klok, worden ineens ondraaglijk.
Ik voel me rusteloos en tegelijkertijd compleet uitgeput.
Kleine taken voelen als een enorme berg die ik niet kan beklimmen.
Mijn emoties worden intens: irritatie, verdriet of paniek kunnen plotseling opkomen.
Door deze signalen serieus te nemen, kan ik op tijd ingrijpen en voorkomen dat ik volledig uitgeput raak.
Hoe Ik Ontprikkel
Ontprikkelen is voor mij geen luxe, maar een noodzaak. Het is de manier waarop ik mezelf weer oplaad en mijn hoofd tot rust breng. Er zijn verschillende manieren waarop ik dit doe, afhankelijk van hoe ik me voel en wat op dat moment werkt.
Stilte en Alleen Zijn
Na een drukke dag heb ik tijd voor mezelf nodig. Geen gesprekken, geen achtergrondgeluiden, alleen stilte. Ik trek me terug in een rustige kamer en sluit de deur. Soms zet ik een koptelefoon met noise-cancelling op om de wereld echt even buiten te sluiten.
Structuur en Voorspelbaarheid
Wanneer mijn hoofd overloopt, helpt structuur. Ik schrijf op wat er nog moet gebeuren en verdeel taken in kleine stapjes. Dit geeft overzicht en voorkomt dat alles als één grote chaos voelt. Ook het vasthouden aan een vast dagritme helpt me om rust te bewaren.
Bewegen en Diepe Druk
Soms heb ik fysieke ontprikkeling nodig. Een stevige wandeling, stretchen of het gebruik van een verzwaringsdeken helpt om spanning in mijn lichaam los te laten. Het geeft een gevoel van veiligheid en geborgenheid, waardoor ik sneller ontspan.
Creativiteit als Uitlaatklep
Schrijven is voor mij een van de beste manieren om mijn hoofd leeg te maken. Door woorden op papier te zetten, creëer ik orde in de chaos. Maar ook tekenen, handwerken of muziek luisteren kunnen helpen om spanning los te laten en weer in balans te komen.
Digitale Detox
Schermen kunnen me zowel afleiden als overprikkelen. Als ik merk dat mijn hoofd te vol zit, leg ik mijn telefoon weg. Geen eindeloos scrollen, geen meldingen – alleen even echt aanwezig zijn in het moment.
Ontprikkelen is Zelfzorg
Soms voelt het alsof ik me moet verantwoorden voor de tijd die ik nodig heb om te ontprikkelen. In een wereld waarin ‘druk zijn’ de norm is, kan rust nemen bijna als lui voelen. Maar dat is het niet. Ontprikkelen is geen zwakte, het is een vorm van zelfzorg.
Als ik mijn grenzen respecteer en tijd neem voor herstel, ben ik uiteindelijk een betere versie van mezelf – voor mezelf én voor anderen. Ik heb meer energie, ben geduldiger en kan weer genieten van de kleine dingen.
Iedereen Heeft Ontprikkeling Nodig
Hoewel ontprikkelen voor mij extra belangrijk is vanwege mijn gevoeligheid, heeft eigenlijk iedereen er baat bij. We leven in een tijd waarin we constant ‘aan’ staan: sociale media, werkdruk, verwachtingen. Juist daarom is het zo essentieel om momenten van rust in te bouwen.
Misschien herken je jezelf in mijn verhaal. Misschien merk je ook dat je hoofd soms overloopt en dat je snakt naar stilte. Sta jezelf die rust toe. Zoek uit wat jou helpt om te ontprikkelen en maak daar bewust tijd voor vrij.
Want pas als we de ruimte nemen om op te laden, kunnen we écht aanwezig zijn – in ons eigen leven, en in de wereld om ons heen.
